Türkiye son 20 yılda nüfusunu 65 milyondan 80 milyona, kişi başı gelirini de 3 bin dolardan 13 bin dolara çıkardı. Türkiye büyürken ilçeleri de büyüdü ve içlerinden birçoğu il olmayı çoktan hak etti.
Benim tespitlerime göre nüfusu 100 bin civarında olan 45 ilçemiz rahatlıkla hemen il yapılabilir. (Nüfusu çok düşük olan ve sürekli azalan bir ilimiz de ilçeye dönüştürülebilir) Böylece 81 olan il sayımız 125’e çıkacaktır.
Aşağıda listelediğim ilçelere, önerdiğim komşu ilçeler de eklenirse, ortalaması yaklaşık 300 bin nüfuslu olan 45 il kazanmış oluruz.
Yeni İl
|
İlçeleri
|
Nüfus
|
|||||||
AKÇAKALE
|
Akçakale
|
Suruç
|
Harran
|
||||||
105.132
|
102.356
|
83.072
|
290.560
|
||||||
AKHİSAR
|
Akhisar
|
Saruhanlı
|
Gördes
|
Köprübaşı
|
Demirci
|
Selendi
|
|||
166.129
|
53.921
|
28.833
|
13.526
|
41.679
|
20.718
|
324.806
|
|||
AKŞEHİR
|
Akşehir
|
Yalvaç
|
Sultandağı
|
Çeltik
|
Yunak
|
Tuzlukçu
|
Ilgın
|
Doğanhisar
|
|
94.232
|
47.604
|
15.399
|
9.743
|
22.585
|
6.610
|
55.207
|
16.461
|
267.841
|
|
ALANYA
|
Alanya
|
Gündoğmuş
|
Bozkır
|
Hadım
|
Taşkent
|
Sarıevler
|
|||
294.558
|
7.309
|
26.437
|
12.375
|
6.299
|
11.428
|
358.406
|
|||
ANAMUR
|
Anamur
|
Gazipaşa
|
Başyayla
|
Ermenek
|
Bozyazı
|
Aydıncık
|
|||
64.933
|
49.207
|
3.662
|
29.475
|
26.696
|
11.101
|
185.074
|
|||
BAFRA
|
Bafra
|
Yakakent
|
Alaçam
|
Dikmen
|
Durağan
|
Vezirköprü
|
Havza
|
||
141.552
|
8.624
|
25.863
|
5.181
|
18.318
|
97.023
|
40.892
|
337.453
|
||
BANDIRMA
|
Bandırma
|
Marmara
|
Erdek
|
Gönen
|
Manyas
|
Karacabey
|
|||
149.469
|
8.878
|
32.477
|
72.927
|
19.828
|
81.629
|
365.208
|
|||
BERGAMA
|
Bergama
|
Soma
|
Kınık
|
Dikili
|
Kırkağaç
|
||||
102.090
|
108.213
|
28.265
|
41.275
|
43.436
|
323.279
|
||||
BEYŞEHİR
|
Beyşehir
|
Seydişehir
|
Hüyük
|
Ahırlı
|
Yalıhöyük
|
||||
72.347
|
64.825
|
15.803
|
4.561
|
1.509
|
159.045
|
||||
BODRUM
|
Bodrum
|
Milas
|
Didim
|
||||||
160.002
|
134.774
|
77.164
|
371.940
|
||||||
CEYHAN
|
Ceyhan
|
Yumurtalık
|
Erzin
|
||||||
160.171
|
17.651
|
41.612
|
219.434
|
||||||
CİZRE
|
Cizre
|
Şırnak
|
İdil
|
Güçlükonak
|
Dargeçit
|
||||
133.908
|
82.468
|
73.242
|
12.139
|
27.441
|
329.198
|
||||
ÇORLU
|
Çorlu
|
M. Ereğlisi
|
Ergene
|
Çerkezköy
|
Kapaklı
|
||||
253.551
|
24.043
|
59.641
|
146.319
|
105.243
|
588.797
|
||||
EDREMİT
|
Edremit
|
Ayvacık
|
Havran
|
Burhaniye
|
Gömeç
|
Ayvalık
|
|||
144.995
|
31.683
|
27.641
|
57.800
|
12.779
|
68.457
|
343.355
|
|||
ELBİSTAN
|
Elbistan
|
Nurhak
|
Ekinözü
|
Göksun
|
Afşin
|
Sarız
|
Gürün
|
Darende
|
|
142.783
|
12.348
|
11.670
|
51.515
|
81.591
|
9.558
|
18.842
|
26.240
|
354.547
|
|
ERCİŞ
|
Erciş
|
Malazgirt
|
Patnos
|
Muradiye
|
Çaldıran
|
||||
173.203
|
52.606
|
122.672
|
50.204
|
65.059
|
463.744
|
||||
EREĞLİ
|
Ereğli
|
Halkapınar
|
Ulukışla
|
Emirgazi
|
Karapınar
|
||||
142.818
|
4.302
|
19.883
|
8.762
|
49.636
|
225.401
|
||||
ERGANİ
|
Ergani
|
Maden
|
Alacakaya
|
Arıcak
|
Dicle
|
Eğil
|
|||
126.824
|
11.071
|
6.350
|
14.723
|
38.829
|
22.736
|
220.533
|
|||
FETHİYE
|
Ferhiye
|
Dalaman
|
Seydikemer
|
Altınyayla
|
Gölhisar
|
Çameli
|
|||
151.474
|
37.364
|
60.306
|
9.562
|
22.485
|
18.238
|
299.429
|
|||
GEBZE
|
Gebze
|
Dilovası
|
Çayırova
|
Darıca
|
|||||
357.743
|
46.933
|
122.460
|
191.123
|
718.259
|
|||||
GEMLİK
|
Gemlik
|
Orhangazi
|
İznik
|
||||||
107.109
|
77.297
|
42.530
|
226.936
|
||||||
GÖLCÜK
|
Gölcük
|
Karamürsel
|
Başiskele
|
Kartepe
|
|||||
156.901
|
55.895
|
88.910
|
111.790
|
413.496
|
|||||
İNEGÖL
|
İnegöl
|
Domaniç
|
Keles
|
Yenişehir
|
|||||
255.032
|
15.006
|
12.452
|
53.061
|
335.551
|
|||||
İSKENDERUN
|
İskenderun
|
Belen
|
Arsuz
|
Payas
|
Dörtyol
|
||||
246.639
|
31.571
|
84.889
|
40.784
|
121.423
|
525.306
|
||||
KIRIKHAN
|
Kırıkhan
|
Kumlu
|
Hassa
|
Islahiye
|
|||||
111.269
|
13.172
|
54.837
|
66.941
|
246.219
|
|||||
KIZILTEPE
|
Kızıltepe
|
Derik
|
Mazıdağ
|
||||||
241.781
|
61.523
|
33.972
|
337.276
|
||||||
KOZAN
|
Kozan
|
İmamoğlu
|
Aladağ
|
Feke
|
Saimbeyli
|
Tufanbeyli
|
Sumbas
|
||
129.985
|
28.657
|
16.333
|
17.033
|
15.239
|
17.558
|
14.477
|
239.282
|
||
KUMLUCA
|
Kumluca
|
Kemer
|
Finike
|
Demre
|
Kaş
|
Elmalı
|
|||
67.605
|
41.952
|
47.498
|
25.959
|
56.720
|
38.623
|
278.357
|
|||
LÜLEBURGAZ
|
Lüleburgaz
|
Saray
|
Vize
|
Pınarhisar
|
|||||
145.263
|
48.834
|
27.556
|
18.580
|
240.233
|
|||||
MANAVGAT
|
Manavgat
|
İbradi
|
Derebucak
|
Akseki
|
|||||
224.664
|
2.678
|
6.551
|
10.729
|
244.622
|
|||||
NAZİLLİ
|
Nazilli
|
Bozdoğan
|
Karacasu
|
Buharkent
|
Kuyucak
|
Yenipazar
|
Sultanhisar
|
||
153.879
|
33.857
|
18.952
|
12.499
|
26.960
|
12.800
|
20.932
|
279.879
|
||
NİZİP
|
Nizip
|
Karkamış
|
Birecik
|
Halfeti
|
Araban
|
Yavuzeli
|
|||
139.304
|
9.716
|
93.668
|
38.294
|
31.987
|
21.591
|
334.560
|
|||
ÖDEMİŞ
|
Ödemiş
|
Tire
|
Kiraz
|
Beydağ
|
|||||
131.728
|
83.082
|
43.845
|
12.300
|
270.955
|
|||||
POLATLI
|
Polatlı
|
Günyüzü
|
Haymana
|
Sivrihisar
|
|||||
122.424
|
5.746
|
28.127
|
20.886
|
177.183
|
|||||
SALİHLİ
|
Salihli
|
Ahmetli
|
Gölmarmara
|
Kula
|
Alaşehir
|
Sarıgöl
|
|||
159.951
|
16.314
|
15.225
|
44.951
|
101.313
|
35.987
|
373.741
|
|||
SİLİFKE
|
Silifke
|
Gülnar
|
Mut
|
||||||
117.295
|
25.300
|
62.396
|
204.991
|
||||||
SİLİVRİ
|
Silivri
|
Çatalca
|
|||||||
170.523
|
68.935
|
239.458
|
|||||||
SİLOPİ
|
Silopi
|
Uludere
|
Beytüşşebap
|
||||||
124.060
|
41.680
|
16.291
|
182.031
|
||||||
SİVEREK
|
Siverek
|
Hilvan
|
Gerger
|
Çüngüş
|
Çermik
|
||||
250.100
|
44.562
|
18.785
|
12.061
|
50.586
|
376.094
|
||||
TARSUS
|
Tarsus
|
Karataş
|
Çamlıyayla
|
Pozantı
|
|||||
329.494
|
21.867
|
8.140
|
19.362
|
378.863
|
|||||
TATVAN
|
Tatvan
|
Ahlat
|
Adilcevaz
|
||||||
88.643
|
39.171
|
30.721
|
158.535
|
||||||
TURGUTLU
|
Turgutlu
|
Kemalpaşa
|
Bayındır
|
||||||
156.567
|
103.806
|
40.216
|
300.589
|
||||||
TUZLA
|
Tuzla
|
Şile
|
|||||||
242.232
|
34.241
|
276.473
|
|||||||
VİRANŞEHİR
|
Viranşehir
|
Ceylanpınar
|
|||||||
189.174
|
84.727
|
273.901
|
|||||||
YÜKSEKOVA
|
Yüksekova
|
Şemdinli
|
Başkale
|
||||||
112.826
|
62.577
|
54.204
|
229.607
|
||||||
Yukarıda listelediğim ilçeleri il yapmak mantıklı mı diye sorabilirsiniz.
Öncelikle bu ilçelerin il yapılması nüfusu kalabalık olan illerin sınırlarını küçültecek, nüfuslarını da azaltacaktır. Bu da o illerdeki ana belediyenin tüm şehre ve ilçelerine hizmet vermesini kolaylaştıracaktır.
Özellikle 3 büyük ilimizden taşra ilçelerini koparmak ve bunlardan bazılarını il yapmak bu illerimizin idari yönetimlerine bir ferahlama getirecektir. Böylece İstanbul, Ankara ve İzmir marka kent olmaya daha fazla odaklanabilecektir.
45 yeni il istememin bir sebebi de, bu hamlenin Türkiye ekonomisine en az 10 yıl canlılık getirecek olmasıdır. Yeni illere atanacak resmi kadrolar ve ayrılacak bütçeler, yeni illerin daha da canlanmasını sağlayacaktır. Bu canlanma yeni illerin ekonomik ve nüfus açısından büyümelerini de beraberinde getirecektir. Yeni illerin kurulması sosyolojik ve politik açılardan da rahatlama getireceği gibi, siyasi ve mülki idare açısından kolaylık da sağlayacaktır.
Daha önce de dile getirdiğim gibi (bkz: http://ufukturu.blogspot.com.tr/2006/10/baska-istanbul-var-m.html) İstanbul’un büyüklüğü Anadolu’nun güdük kalmasına sebeptir. Belirttiğim sayıda yeni il oluşturulması Anadolu kentlerinin daha da gelişmesini ve İstanbul’dan göç almalarını sağlayacaktır. Bu da daha dengeli ve istikrarlı bir Türkiye yaratacaktır. (Kanal İstanbul projesi İstanbul’u şişirirken, Anadolu’yu boşaltacak ve Anadolu ekonomisini mahvedecektir. Kanal İstanbul projesi mutlaka rafa kaldırılmalı, onun yerine Anadolu’yu ekonomik açıdan geliştirecek projeler üretilmelidir. Bu projelerden ilki de çok sayıda ilçeyi il yapmak olmalıdır.)
Tablomdaki ilçelerin hepsi il olmak için zaten kulis yapmaktadır. Bu talepleri tek tek ele almaktansa bir bütün olarak ele almak ve Türkiye’ye hamle yaptırmak için projelendirmek daha sağlıklı olacaktır.
Bu teklifim önce üniversiteler tarafından tartışmaya açılmalı, bilimsel bir konsensüs sağlandıktan sonra iktidar ve TBMM bu konuyu hızla gündemine alıp il yapılacak ilçeleri, sınırlarıyla birlikte açıklamalıdır.
Not 7: Önerdiğim ilçeler il yapılmadan önce etrafındaki İller ile toplantı yapmalı ve sınırlarını daha iyi belirlemelidirler. Otobanların ve nehirlerin il ve ilçe sınırları olarak kullanılması kamu (belediye) yönetiminde kolaylıklar sağlayacaktır. Hatta bazı il ve ilçelerin sınırları etraflarındaki otoban ve nehirlere göre tekrar belirlenmelidir.
Önerim kabul olursa Türkiye iller haritasındaki
kıyaslamalı değişim aşağıdaki gibi olacaktır.
81 İle Sahip Türkiye
Haritası
125 İle Sahip Türkiye
Haritası
Not 1: 125 illi
haritada gördüğünüz gibi nüfusu 100 binin üzerinde olan ilçeleri il merkezi yaparak
etrafındaki ilçeleri onlara bağladım. Birçok ilimizin sınır ilçelerini yeni illerin
ilçesi yaptım.
·
Nüfusu 100 binden fazla olan bazı ilçelerimizin
il olmasını önermedim, çünkü o ilçeler illerin merkez ilçelerine çok yakın. Ör:
Serik, Çerkezköy
Not 2: 100
binin altında nüfusa sahip olmalarına rağmen bazı ilçelerin il olmasını
öneriyorum. Bunun sebepleri şunlar;
·
Konya ilimiz çok geniş bir coğrafyaya sahip. Bu
ilden birkaç il çıkarmak gerekir ama maalesef ilçeleri pek büyük değil. Bu
durumdan dolayı nüfusu 100 binin altında olmasına rağmen Akşehir’in ve
Beyşehir’in il olmasını zorunlu olarak önerdim.
·
Tatvan turist çeken bir Van gölü kenarı ilçesi.
Üstelik çok da bakımlı bir ilçe. Resmi nüfusu 100’bine yakın, ama gayri resmi
nüfusu sanırım 100 binden fazla.
·
Antalya’nın Kumluca ilçesi belki 100 bin nüfusa
sahip değil ama etrafındaki turistik ilçeler ile epey bir nüfusa ulaşabiliyor.
·
Mersin’in Akdeniz’e sınırı çok fazla ve
ilçelerine yeterince hizmet götüremiyor. Üstelik turizmden de hiç
nasiplenemiyor. Nüfusu 100 binden fazla olan Silifke’nin il olmasını önerdiğim
gibi, nüfusu 100 binin altında olmasına rağmen Anamur’un da il olmasını
öneriyorum.
Not 3: Fark
edeceğiniz gibi Şırnak’ın il statüsünden ilçe statüsüne geçmesini, buna mukabil
Cizre’nin il yapılmasını öneriyorum. Yani Şırnak, Cizre’nin ilçesi olacak.
Not 4: Bazı ilçeleri komşu illere verdiğim gözlerden kaçmamıştır;
·
İzmir’in ilçeleri olan Aliağa ve Foça Manisa’ya
bağlanmalıdır. Manisa denizle buluşmalıdır.
·
İzmir’in ilçesi Selçuk Aydın’a bağlansa daha iyi
olur. İzmir’in uğraşacağı çok ilçesi var zaten.
·
Ankara’nın ilçeleri olan Evren ve
Şereflikoçhisar Aksaray’a bağlanmalıdır. Bu ilçeler Ankara’ya çok uzak.
·
Ankara’nın Nallıhan ilçesi Bolu’ya
bağlanmalıdır. Nallıhan Ankara’ya çok uzak.
·
Ankara’nın Bala ilçesi Kırıkkale’ye
bağlanmalıdır. Kırıkkale büyüsün biraz.
Not 5:
Birbirlerine sınır komşusu olmamalarına rağmen Tuzla ile Şile’den bir il
meydana getirdiğimi fark etmişsinizdir. Bu iki ilçenin arasına İstanbul’a bağlı
olan Pendik ilçesinin kuzeyi giriyor. Eğer Pendik kuzey bölgesini Tuzla’ya
verirse hem Marmara Denizi’ne hem de Karadeniz’e sahili olan Tuzla ili mümkün
oluyor.
Not 6: Elbette
il olabilecek bazı ilçeleri gözden kaçırmış olabilirim. Mantıklı öneriler gelirse
yazımı seve seve revize ederim.
Not 7: Önerdiğim ilçeler il yapılmadan önce etrafındaki İller ile toplantı yapmalı ve sınırlarını daha iyi belirlemelidirler. Otobanların ve nehirlerin il ve ilçe sınırları olarak kullanılması kamu (belediye) yönetiminde kolaylıklar sağlayacaktır. Hatta bazı il ve ilçelerin sınırları etraflarındaki otoban ve nehirlere göre tekrar belirlenmelidir.
Not 8: 67
ilimiz varken alfabetik sıraya göre plaka numarası verilen illerimize yeni
iller katılınca alfabetik sıralı plaka sistemi çuvalladı maalesef. Önerdiğim 45
ilçe de il yapılırsa bu iş daha da sarpa saracak. Bunu çözmenin kolay bir yolu
var; Şehre özel plaka numarası yerine şehri ifade eden 3 harfli kısaltma
kullanmak. Örneğin 34 HK 9365 nolu plaka İST HK 9365 olacak. 06 STK 643 nolu plaka
ANK STK 643 olacak. Dünyada pek çok ülke plakalarda şehri numaralandırmak
yerine kısaltmasını kullanıyor. Bunu biz de yapabiliriz.
Not 9: Hizmet götürme ve ulaşılabilirlik açısından bir ilin yüzölçümü en fazla 20 bin metrekare olmalıdır diye düşünüyorum. Yeni iller oluştururken buna da dikkat edilmesini öneririm.
