Türkiye Verileri

Öncelikle tüm iş dünyamıza ve makalemi okuyanlara 2019 yılında sağlıklı, mutlu ve başarılı günler diliyorum.

Bir iki gün içerisinde ekonomimizin 2019’da nasıl olabileceğine dair bir makale yayınlayacağım. Ama bu makale öncesinde Türkiye’ye dair son 10 yılın verilerine hep birlikte bakmamızda fayda var.  

Açıkçası tanıdığım pek çok kişi, takip ettiğim pek çok uzman ve ekonomi alanında faaliyet gösteren çeşitli kurum ve kuruluşlar 2019 yılı için kötümser düşünüyorlar. Ben 2019’un söylendiği gibi çok kötü geçmeyeceğini hatta 2018’den bile daha iyi bir yıl olabileceğini düşünüyorum.

Türkiye’nin son 10 yılda nereden nereye geldiğini görmeden 2019’da neler yapabileceğini doğru kestiremeyeceğimiz gerçeğinden yola çıkarak bu makaleyi hazırladım. İyi okumalar.

Nüfusumuz

Nüfusumuz 2018 sonu itibariyle 82 milyona yaklaştı. 2018 yılına 80.8 milyon kişilik bir nüfusla girmiştik. 2019’a ise büyük bir ihtimalle 81,8 milyon kişilik bir nüfusla girdik. Yani nüfusumunuz 2018 yılında yaklaşık 1 milyon kişi arttı. 2018 yılında yaklaşık 1,4 milyon bebek aramıza katıldı. Buna mukabil yaklaşık 400 bin vatandaşımızı çeşitli sebeplerle kaybettik. 

Nüfus artış hızımınız her geçen yıl düşüyor. Birinci sebebi; eğitim düzeyi yüksek (yeni nesil) çiftlerin bakabileceği kadar (1 veya 2) çocuk sahibi olmak istemeleri. Yine de yer yıl nüfusumuza yaklaşık 1 milyon kişi eklemeye bir 50 yıl daha devam edeceğimizi söyleyebilirim. Sonrasında ise nüfusumuz artmayacak azalacak.

Öyle gözüküyor ki 100 milyon nüfusa 2035 yılı sonunda ulaşacağız.

Yıl	Nüfus	Artış	Artış
2013	76.667.864
2014	77.695.904	1.028.040	1,34%
2015	78.741.053	1.045.149	1,35%
2016	79.814.871	1.073.818	1,36%
2017	80.810.525	995.654	1,25%
2018	81.862.500	1.051.975	1,30%
2019	82.919.983	1.057.483	1,29%
2020	83.982.835	1.062.852	1,28%
2021	85.050.911	1.068.077	1,27%
2022	86.124.066	1.073.155	1,26%
2023	87.202.150	1.078.084	1,25%
2024	88.285.009	1.082.859	1,24%
2025	89.372.485	1.087.477	1,23%
2026	90.464.420	1.091.935	1,22%
2027	91.560.650	1.096.229	1,21%
2028	92.661.007	1.100.357	1,20%
2029	93.765.322	1.104.315	1,19%
2030	94.873.422	1.108.100	1,18%
2031	95.985.129	1.111.707	1,17%
2032	97.100.265	1.115.136	1,16%
2033	98.218.646	1.118.381	1,15%
2034	99.340.086	1.121.441	1,14%
2035	100.464.397	1.124.311	1,13%
2036	101.591.387	1.126.989	1,12%
2037	102.720.859	1.129.472	1,11%
2038	103.852.617	1.131.758	1,10%

82 milyonluk nüfusumuzun yaklaşık %39’u 25 yaşın altında, yaklaşık %52’si orta yaş grubunda, yaklaşık %9’u de emekli yaş grubunda. 20 yıl sonra ise bu rakamlar sırasıyla %32, %48 ve %20 olacak. 

		2018 sonu				2038 sonu
Yaş Grubu	Grup Adı	Nüfus	Oran	Nüfus	Oran	Nüfus	Oran	Nüfus	Oran
0 - 4	Bebek	6.549.000	8,0%	32.253.825	39,4%	7.269.683	7,0%	33.752.100	32,5%
5 -14	Çocuk	12.606.825	15,4%			13.500.840	13,0%
15 - 24	Genç	13.098.000	16,0%			12.981.577	12,5%
25 -34	Yetişkin	12.524.963	15,3%	42.159.188	51,5%	12.462.314	12,0%	49.849.256	48,0%
35 -44	Orta Yaş	12.443.100	15,2%			12.981.577	12,5%
45 -64	Olgun Yaş	17.191.125	21,0%			24.405.365	23,5%
65 -79	Yaşlı	5.648.513	6,9%	7.449.488	9,1%	15.058.629	14,5%	20.251.260	19,5%
80 +	İhtiyar	1.800.975	2,2%			5.192.631	5,0%
		81.862.500	100,0%	81.862.500	100,0%	103.852.617	100,0%	103.852.617	100,0%

2018’de Türkiye nüfusunun yaş ortalaması 31 idi, ama 2038 yılında yaş ortalamamız 40’a çıkacak.

Nüfusumuzun büyük çoğunluğu (%30) Marmara Bölgesi’nde. Bu bölgeden 15,5 milyon nüfusa sahip İstanbul’u çıkarırsak Marmara’nın nüfusu yaklaşık 9,5 milyon. Ege ve Akdeniz bölgelerimizin ikisi de yaklaşık 10,5 milyon nüfusa sahip. Bundan 40 yıl önce en az nüfusa sahip bölgemiz olan Güneydoğu Anadolu bölgesi 9 milyon nüfusu ile Doğu Anadolu ve Karadeniz bölgelerini geçmiş durumda.  

İstanbul	Marmara	İç Anadolu	Ege	Akdeniz	Karadeniz	Doğu Anadolu	Güneydoğu
İstanbul	Edirne	Ankara	İzmir	Antalya	Samsun	Erzurum	Diyarbakır
	Kırklareli	Aksaray	Manisa	Adana	Düzce	Ağrı	Adıyaman
	Tekirdağ	Çankırı	Aydın	Osmaniye	Bolu	Ardahan	Batman
	Kocaeli	Eskişehir	Denizli	Burdur	Rize	Bingöl	Gaziantep
	Yalova	Karaman	Kütahya	Hatay	Trabzon	Bitlis	Kilis
	Sakarya	Kırıkkale	Afyonk.	Isparta	Artvin	Elazığ	Mardin
	Bilecik	Kırşehir	Uşak	Mersin	Sinop	Erzincan	Siirt
	Bursa	Konya	Muğla	K.maraş	Tokat	Hakkari	Şanlıurfa
	Balıkesir	Nevşehir			Çorum	Iğdır	Şırnak
	Çanakkale	Niğde			Amasya	Kars
		Sivas			Kastamonu	Malatya
		Yozgat			Bayburt	Muş
		Kayseri			Giresun	Tunceli
					Gümüşhane	Van
					Ordu
					Karabük
					Bartın
					Zonguldak
15.553.875	9.414.188	13.098.000	10.642.125	10.642.125	7.776.938	5.730.375	9.004.875
19,0%	11,5%	16,0%	13,0%	13,0%	9,5%	7,0%	11,0%

Ülkemizdeki hanelerin sayısı 24 milyona ulaştı. (Hane; muhtarlığa, içinde ikamet yapıldığına dair kaydı bulunan ev). Tek başına yaşayanların sayısı da hızla artıyor. 3,8 milyona yaklaşan yalnız yaşayanlar genelde üniversiteliler, iş hayatına yeni atılmış gençler ve tek başına yaşayan yaşlılardan oluşuyor. Tek çocuklu ailelerin sayısı da artmakta.

2019'a Girerken
Hanedeki birey sayısı	Hane Sayısı	Hane Oranı	Nüfus	Nüfus Oranı
1	3.765.675	15,7%	3.765.675	4,6%
2	1.391.663	5,8%	2.783.325	3,4%
3	5.730.375	23,9%	17.191.125	21,0%
4	6.139.688	25,6%	24.558.750	30,0%
5	3.110.775	13,0%	15.553.875	19,0%
6	2.319.438	9,7%	13.916.625	17,0%
7 +	511.641	2,1%	4.093.125	5,0%
	24.000.000	95,7%	81.862.500	100,0%

Kalabalık ailelerin (hanelerin) sayısı her geçen yıl azalıyor. Buna mukabil olarak hanelerin tüketim çeşitliliği de artıyor.

Uluslararası normlara göre 15 yaş üstü nüfus çalışabilir nüfustur. Nüfusumuzun yaklaşık %75’i 15 yaş üstüdür. Eğitim, emeklilik, ev hanımlığı ve tembellik gibi nedenlerden dolayı çalışabilir nüfusun yaklaşık %47’si çalışmamaktadır. Bir başka deyişle çalışabilir nüfusun yaklaşık %53’ü işgücümüzdür. İşgücümüzün yaklaşık %89’unu istihdam edebiliyor, yaklaşık %11’ine (bu işsizlik oranıdır) ise iş veremiyoruz. 

Yıl	Nüfus	Çalışabilir (15 Yaş +) Nüfus	Nüfusa Oranı	İşgücüne Dahil Olmayanlar	İşgücü	Çalışabilir Nüfusa Oranı	Çalışanlar (İstihdam)	İşgücüne Oranı	İşsizler	İşsizlik (İşgücüne Oranı)
2018	81.862.500	61.500.000	75,1%	29.000.000	32.500.000	52,8%	29.000.000	89,2%	3.500.000	10,77%
2017	80.810.525	60.295.000	74,6%	28.716.000	31.579.000	52,4%	28.288.000	89,6%	3.291.000	10,42%
2016	79.814.871	59.146.000	74,1%	28.606.000	30.540.000	51,6%	26.669.000	87,3%	3.871.000	12,68%
2015	78.741.053	57.891.000	73,5%	28.239.000	29.652.000	51,2%	26.448.000	89,2%	3.204.000	10,81%
2014	77.695.904	57.021.000	73,4%	28.234.000	28.787.000	50,5%	25.642.000	89,1%	3.145.000	10,93%
2013	76.667.864	55.608.000	72,5%	28.561.000	27.047.000	48,6%	24.601.000	91,0%	2.446.000	9,04%
2012	75.627.384	54.724.000	72,4%	28.583.000	26.141.000	47,8%	23.937.000	91,6%	2.204.000	8,43%
2011	74.724.269	53.593.000	71,7%	27.999.000	25.594.000	47,8%	23.266.000	90,9%	2.328.000	9,10%
2010	73.722.988	52.541.000	71,3%	27.947.000	24.594.000	46,8%	21.858.000	88,9%	2.736.000	11,12%
2009	72.561.312	51.686.000	71,2%	27.976.000	23.710.000	45,9%	20.615.000	86,9%	3.095.000	13,05%
2008	71.517.100	50.772.000	71,0%	27.873.000	22.899.000	45,1%	20.604.000	90,0%	2.295.000	10,02%

Not: Kırmızı renkle belirtilen rakamlar tahmindir.

Tablodan da anlaşılacağı gibi çalışabilir nüfusumuz her yıl artmaktadır. İşgücü piyasasına katılan genç insanlarımıza iş bulmak için ekonomimizin büyümesi, yeni girişimlerin artması gerekiyor.

Türkiye'de 2018-2019 eğitim ve öğretim yılında, açık öğretim öğrencileri dahil, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel okullarda 17 milyon 749 bin 876 öğrenci eğitim alıyor. Yükseköğretim kurumlarında öğrenim gören 7 milyon 560 bin öğrenci ile Türkiye'de toplam 25 milyon 309 bin 876 öğrenci bulunuyor. Buna ek olarak Türkiye’de yaklaşık 10 milyon üniversite mezunu insan kaynağı var.

Nüfusumuzun yıllar içindeki seyrine ve niteliğine bakınca Türkiye’nin gelecek potansiyeli oldukça iyi görünüyor. Yeter ki politikacılarımız bu potansiyeli çarçur etmesin.

Ekonomimiz

2018 yılının ilk 2 çeyreğinde iyi bir büyüme ivmesi yakalayan Türkiye, Haziran seçimleri ve sonrasındaki döviz kuru artışları sebebiyle ekonomik bir kriz yaşadı ve büyümesi yavaşladı. Buna rağmen 2018 yılında %3,5’luk bir büyüme bekleniyor. Yalnız TL’nin döviz karşısında aşırı değer kaybetmesi yüzünden kişi başı gelir bin doların üzerinde düşecek ve tahminime göre 9200 $ seviyesinde olacak.

Yıl	Büyüme	GSMH (Milyon $)	Kişi Başı Gelir ($)	GSYH (Milyon TL)	İhracat (Milyon $)	İthalat (Milyon $)	Vergi Gelirleri ( bin TL)	Vergi Gelirleri (bin $)	Turist Sayısı	Turizm Geliri (Bin $)
2018	3,50%	753.135	9.200	3.550.000	170.000	235.000	580.000.000	120.456.906	37.000.000	31.000.000
2017	7,40%	851.126	10.532	3.104.907	157.094	234.156	536.000.000	146.929.825	32.410.034	26.283.656
2016	2,90%	863.464	10.818	2.590.517	142.532	198.576	529.607.901	175.308.805	25.352.213	22.107.440
2015	4,00%	859.797	10.919	1.953.561	143.921	207.203	464.886.790	170.914.261	36.244.632	31.464.777
2014	2,90%	934.399	12.026	1.748.200	157.715	242.223	401.683.956	183.584.989	36.837.900	34.305.904
2013	4,20%	951.980	12.417	1.567.300	151.802	251.661	367.517.727	193.328.631	34.910.098	32.310.424
2012	2,20%	875.445	11.576	1.416.800	152.461	236.545	317.218.619	176.920.591	31.782.832	29.351.446
2011	8,80%	835.016	11.175	1.297.700	134.906	240.841	284.490.017	170.353.304	31.456.076	28.115.694
2010	9,20%	773.343	10.490	1.105.100	113.883	185.544	235.714.637	157.143.091	28.632.204	24.930.996
2009	-4,80%	645.890	8.901	954.000	102.142	140.928	196.313.308	126.899.359	27.077.000	25.064.581
2008	0,70%	769.360	10.758	950.500	132.027	201.963	189.980.827	146.930.261	26.337.000	25.415.067

Not: Kırmızı renkle belirtilen rakamlar tahmindir.

2018 yılındaki ihracatımız 2017 senesine göre artarken ithalatımız neredeyse aynı seviyede kalacak. Böylece dış ticaret açığımız 2017 senesine göre azalmış olacak.

Vergi gelirlerimiz TL bazında artarken Dolar bazında her geçen yıl azalmaktadır.

Enflasyon 2018 senesinde 2017 enflasyonunun neredeyse 2 katına çıkmıştır.

Yıl	Enflasyon	Dolar	Değişim	Euro	Değişim	Ons Altın ($)	Değişim	Çeyrek Altın (TL)	Değişim	Borsa Kapanış (BİST 100)	Değişim	Asgari Ücret (TL)	Asgari Ücret ($)
2018	20,30%	4,82	32,0%	5,66	37,5%	1.260	0,5%	355,11	36,7%	91.270,48	-20,9%	1.603	333
2017	11,92%	3,65	20,8%	4,12	23,3%	1.254	0,3%	259,81	21,5%	115.333,01	47,6%	1.404	385
2016	8,53%	3,02	11,1%	3,34	10,7%	1.250	7,8%	213,80	31,3%	78.138,66	8,9%	1.301	431
2015	8,81%	2,72	24,3%	3,02	3,9%	1.160	-8,4%	162,86	-0,9%	71.726,99	-16,3%	1.001	368
2014	8,17%	2,19	15,1%	2,91	15,0%	1.266	-10,3%	164,40	2,7%	85.721,13	26,4%	891	407
2013	7,40%	1,90	6,0%	2,53	9,6%	1.411	-15,5%	160,08	-1,8%	67.801,73	-13,3%	804	423
2012	6,16%	1,79	7,4%	2,30	-0,8%	1.669	6,2%	163,00	-2,7%	78.208,44	52,6%	740	413
2011	10,45%	1,67	11,3%	2,32	16,7%	1.571	28,2%	167,50	43,2%	51.266,62	-22,3%	659	395
2010	6,40%	1,50	-3,0%	1,99	-7,5%	1.225	26,0%	117,00	31,5%	66.004,48	24,9%	599	399
2009	6,53%	1,55	19,6%	2,15	13,3%	972	11,6%	89,00	22,8%	52.825,02	96,6%	546	353
2008	10,06%	1,29		1,90		871		72,50		26.864,07		503	389

Türkiye son 5 yıldır GSMH, GSYH, kişi başı gelir ve vergi gelirlerinde dolar bazında düşüş yaşıyor. 2013 yılında dünyanın en büyük 16. ekonomisiyken 2018 yılında 19.luğa geriledik.

Son 10 yılın ekonomik göstergelerini ikiye ayırmakta fayda var. İlk 5 yılda büyüyen bir ekonomi görürken, son 5 yılda büyümeyi beceremeyen, kırılgan bir ekonomi görüyoruz.

Tüketimimiz

Tüketimimizin azalmasına imkan yok. Çünkü nüfusumuz büyük ve genç. Bu genç nüfus sürekli talep yaratacaktır. Onlara doğru iş fırsatları sunabilirsek ekonomimizi daha da büyüteceklerdir.

Son 10 yıldır ortalama her yıl 500-600 bin çift evleniyor, 120-150 bin çift boşanıyor. Aşağı yukarı her yıl 2 ila 3 milyon insan da taşınıyor. Tüm bunlar ev eşyası harcamalarını ve hane tüketimlerini artırıyor.

2018 yılında hanelerimizin ortalama aylık tüketim harcaması yaklaşık 3.900 TL idi. Bu bütçenin nerelere harcandığını aşağıdaki tabloda görebilirsiniz.

2018 Hanehalkı Harcamaları (Tahmini)	Pay
Gıda ve alkolsüz içecekler	19,7
Alkollü içecekler, sigara ve tütün	4,5
Giyim ve ayakkabı	5,0
Konut ve kira	24,7
Mobilya, ev aletleri ve ev bakım hizmetleri	6,3
Sağlık	2,1
Ulaştırma	18,7
Haberleşme	3,4
Eğlence ve kültür	2,7
Eğitim hizmetleri	2,3
Lokanta ve oteller	6,2
Çeşitli mal ve hizmetler	4,4
Toplam	100,0

Tablodan da anlaşılacağı gibi kira, gıda ve ulaşıma hane bütçesinin %60’ı ayrılmaktadır. Dar gelirli hanelerde bu oran %90’a çıkabilmekte, varlıklı hanelerde bu oran %20’ye inebilmektedir. Son 10 yılın seyrine bakacak olursak hanelerimizin gezmeye ve dışarda tüketime her geçen yıl biraz daha fazla bütçe ayırdığını söyleyebiliriz. 

İş dünyası (özellikle reklamverenler) genelde kişileri değil haneleri hedeflerler. Hedef kitleleri elbette kişilerdir ama o kişiler de bir hanenin mensubudurlar. Bu yüzden hanelerin tüketim benzerliklerine göre sınıflandırılması iş dünyasının bir talebidir. Araştırma şirketlerinin, reklam ajanslarının ve reklamverenlerin itibar ettiği demografik ve psikografik sınıflandırma Sosyo Ekonomik Statü (SES) gruplarıdır. Hanedeki asıl gelir getiren kişi ile eşinin öncelikle mesleğine ve sonra da eğitimine bakılarak yapılan bu sınıflandırma 6 segmentlidir. Türkiye’deki hanelerin SES gruplarına göre sayıları ve nüfusu aşağıdaki gibidir. 

2019'a Girerken
SES	Hane Oranı	Hane Sayısı	Hane Nüfusu	Nüfus	Nüfus Oranı	Hane Sayısı	Hane Oranı	Nüfus	Nüfus Oranı
A	7,9%	1.900.000	2,15	4.085.000	5,0%	5.150.000	21%	12.535.000	15%
B	13,5%	3.250.000	2,60	8.450.000	10,3%
C1	22,1%	5.300.000	3,35	17.755.000	21,7%	11.700.000	49%	40.795.000	50%
C2	26,7%	6.400.000	3,60	23.040.000	28,1%
D	22,1%	5.300.000	3,90	20.670.000	25,2%	7.150.000	30%	28.532.500	35%
E	7,7%	1.850.000	4,25	7.862.500	9,6%
	100%	24.000.000	3,41	81.862.500	100%	24.000.000	100%	81.862.500	100%

Tabloya bakarak halkımızın %15’inin varlıklı, %50’sini orta halli, %35’inin de dar gelirli olduğunu söyleyebiliriz. Aslında bu tablo hanelerimizin; %21’inin iyi mesleğe ve eğitime sahip çiftler tarafından kurulduğunu, %49’unın getirisi düşük mesleğe ve eğitime sahip çiftler tarafından kurulduğunu, %30’unın da mesleki açıdan vasıfsız ve eğitim açısından da ilkokul/ortaokul düzeyinde olan çiftler tarafından kurulduğunu söylemektedir. (Elbette bir evli bir çift zamanla meslek değiştirerek ve/veya akademik eğitim alarak SES grubunda farklı bir noktaya gelebilir)

Türkiye uzun zamandır inşaat sektörünü amiral gemi bellemiş durumda. Ekonomi politikaları inşaat sektörünün önünü açtıkça yeni konut arzı ve talebi dur durak bilmiyor. Yeni konutların ve ikinci el konutların el değiştirmesi beraberinde tüketimi de körüklüyor.

Yıl	Satılan Konut Sayısı	Satılan Otomobil Sayısı	Kayıtlı Araç Sayısı	Elektrik Tüketimi (milyon kWh)
2018	1.450.000	480.000	21.750.000	302.000
2017	1.409.000	722.759	21.500.000	289.000
2016	1.341.000	756.938	21.100.000	277.200
2015	1.289.320	725.596	20.000.000	263.828
2014	1.165.381	587.331	18.800.000	255.490
2013	1.157.290	664.655	17.900.000	245.463
2012	701.621	556.280	17.000.000	242.369
2011	708.275	593.519	16.100.000	230.306
2010	607.098	509.784	15.100.000	209.389
2009	532.458	370.258	14.300.000	194.079
2008	427.106	305.998	13.800.000	198.058

Not: Kırmızı renkle belirtilen rakamlar tahmindir.

Nüfus, ekonomi ve tüketim başlıkları altında size Türkiye’nin son 10 yılını özetlemeye çalıştım. Bu son 10 yıl bence Türkiye’nin büyük bir potansiyel biriktirdiğinin kanıtı. Enseyi karartmazsak ve iktidardaki politikacılarımız aklını başına alırsa 2019 ve sonrası çok daha iyi olabilir.

Kaynakça: Bu makaledeki tüm tablolar internet araştırması sayesinde ulaşılan verilerle, tarafımdan derlenmiştir. Başka yerde bulamazsınız :)

Not: 2019’da ekonomimizin nasıl olacağına dair yazımı birkaç gün içinde sizlerle paylaşacağım.